پزشکی هسته ای شاخه ای از پزشکی است که در آن از مواد رادیو اکتیوبرای تشخیص و درمان بیماریها استفاده می شود. روشهای تشخیصی در مورد اعضاء مختلف بدن مانند استخوانها، مغز، کلیه، ریه، قلب، دستگاه گوارش و دستگاه ادراری کاربرد دارند.
روش کار به این صورت است که ابتدا رادیو دارو مخصوص هر عضو با ماده رادیو اکتیو نشاندار می شود و به بیمار تزریق می شود و در عضو مورد نظر تجمع می یابد سپس با استفاده از دستگاه گاما کمرا تصویر برداری از عضو مورد نظر صورت می گیرد. بر خلاف روشهای رادیولژی که عموماٌ اطلاعاتی در مورد ساختمان اعضا بدن ارائه می کنند، روشهای پزشکی هسته ای عموما اطلاعاتی در مورد عملکرد اعضای مختلف بدن را بدست می‌آورند
لوازم پزشکی هسته ای بیمارستانی
شیلد تزریق ۲cc دارای ضامن نگهدارنده سرنگ
شیلد تزریق ۵cc دارای ضامن نگهدارنده سرنگ
شیلد تزریق ۱۰cc دارای ضامن نگهدارنده سرنگ
حفاظ حمل سرنگ یک خانه
حفاظ حمل سرنگ چهار خانه
حفاظ حمل ویال
حفاظ دوشیدن ویال شیشه دار
گلاوباکس ساده با شیشه ۲۰*۱۰ سانتیمتر
ال بلاک استیل با شیشه ۲۰*۲۰ سانتیمتر
ال بلاک با قابلیت تغییر زاویه(مفصل دار)
سطل سربی ساده کوچک
سطل سربی ساده متوسط
سطل سربی ساده بزرگ
سطل سربی استیل کوچک
سطل سربی استیل متوسط
سطل سربی استیل بزرگ
سطل سربی استیل بزرگ
سطل سربی استیل چرخدار
باکس نگهداری ژنراتور با سرب به ضخامت ۱ سانتیمتر
باکس نگهداری ژنراتور با چیدمان آجرهای سربی ۵ سانتیمتر
باکس نگهداری پسماند رومیزی با ۵ میلیمتر سرب به ابعاد ۴۰*۳۵*۳۵
باکس نگهداری پسماند انبارش با ۵ میلیمتر سرب پرتابل به ابعاد ۷.*۷۰*۷۰
صفحات سربی به ضخامت ۱۰ میلیمتر و به ابعاد ۱۰۰*۵۵۰ برای حفاظت میزها-سکوها و داخل هود
کابینت و هود تقویت شده پزشکی هسته ای بدون سرب
کابینت و هود تقویت شده با ورق های سربی جانبی ۲ میلیمتر و کف سربی ۱۰میلیمتر, مخصوص رادیوداروهای پرانرژی به ابعاد ۱۱۰*۶۰(ابعاد سکو) با فن
انبر و فورسپس در اندازه های مختلف
آجر سربی راسته معمولی به ضخامت ۵ سانتیمتر و به ابعاد ۱۰*۱۰
آجر سربی راسته کف به ضخامت ۵ سانتیمتر و به ابعاد ۱۰*۱۰
آجر گوشه معمولی به ضخامت ۵ سانتیمتر و به ابعاد ۱۰*(۱۰+۵)
آجر گوشه کف به ضخامت ۵ سانتیمتر و به ابعاد ۱۰*(۱۰+۵)
آجر سربی راسته به ضخامت ۳ سانتیمتر
آجر سربی گوشه به ضخامت ۳ سانتیمتر
سکوی تزریق معمولی با سرب ۱ سانتیمتر بدون شیشه
پارتیشن ثابت و پرتابل سربی
انواع روپوش سربی پزشکی با قابلیت انعطاف بالا و تاییدیه اداره کل تجهیزات پزشکی
محافظ تیروئید سربی ایرانی-صادراتی با میزان سرب ۰.۵ میلیمتر استاندارد و دارای تاییدیه اداره کل تجهیزات پزشکی
محافظ گناد سربی ایرانی-صادراتی (سه تکه)
نیم دامن سربی ایرانی-صادراتی با میزان سرب ۰.۵ میلیمتر و دارای تاییدیه اداره کل تجهیزات پزشکی (بچگانه) (مدل لبه دار)
دستکش سربی لاتکس
عینک سربی در انواع مختلف
پاراوان سربی لولادار با میزان سرب ۲ میلیمتر استاندارد, ۳لنگه پرتابل به ابعاد ۱۸۰*۱۱۰ و با شیشه سربی ایرلندی به ابعاد ۱۵*۱۰ با میزان سرب ۲.۱ میلیمتر استاندارد دارای تاییدیه اداره کل تجهیزات پزشکی
چراغ اخطار اشعه سه وجهی با آلارم
چراغ تاریکخانه با دیمر کنترلی سه وجهی
حتما در بیمارستان یا در تلویزیون بیمارانی را دیده اید که به منظور درمان سرطانشان، تحت پرتو درمانی قرار می‌گیرند و یا اینکه پزشکان برای تشخیص بیماری‌ها دستور عکس برداری PET را صادر می‌کنند. همه این‌ها قسمتی از علم پزشکی هستند که به طور خاص، به آن پزشکی هسته ای می‌گویند. در پزشکی هسته ای برای مشاهده‌ی اعضای بدن و درمان بیماری‌ها از مواد رادیواکتیو استفاده می‌شود. در این علم، برای تشخیص و درمان بیماری‌ها، هم فیزیولوژی ( بررسی عملکرد ) و هم آناتومی بدن بررسی می‌شود.
حال می‌خواهیم برخی از تکنیک هایی را که در پزشکی هسته ای استفاده می‌شود توضیح دهیم. و ببینیم که پرتوها چطوری به پزشکان کمک می‌کنند تا اعماق بدن انسان را ببینند.
تصویر برداری در پزشکی هسته ای
مشکل تصویر برداری از بدن انسان این است که ماده ای کدر و غیر شفاف است، نگاه کردن درون بدن انسان نیز بطور کلی دردناک است. زیرا در گذشته روش معمول برای دیدن درون بدن انسان جراحی بود! اما امروزه با استفاده از روش‌های جدید دیگر نیازی به جراحی نیست. تصویر برداری اشعه X، MRI، تصویر برداری CAT و مافوق صوت برخی از این تکنیک‌ها هستند. هر کدام از این تکنیک‌ها مزایا و معایبی دارند که باعث می‌شود برای شرایط مختلف واعضای مختلف بدن مفید باشند.
تکنیک های تصویر برداری پزشکی هسته ای‌، روش‌های جدیدی را برای نگاه کردن به درون بدن انسان برای پزشکان فراهم می‌کند. این تکنیک‌ها ترکیبی از استفاده از کامپیوتر، حسگرها و مواد رادیواکتیو است. این روش‌ها عبارتند از:
۱. توموگرافی با استفاده از تابش پوزیترون (PET)
۲. SPECT
۳. تصویر برداری قلبی – عروقی
۴. اسکن استخوان
هر کدام ازاین روش‌ها از یکی از خصوصیات
عناصر رادیو اکتیو برای تولید یک تصویر استفاده می‌کنند.
تصویر برداری در پزشکی هسته ای، برای شناسایی موارد زیر بسیار مفید است:
۱. تومورها
۲. Aneurysms آنوریسم
۳. نارسایی سلول های خونی و اختلال در عملکرد دستگاههای بدن مثل غده تیروئید و ریه
استفاده از هر کدام از این روش‌های خاص یا مجموعه ای از آن‌ها بستگی به علائم بیمار و نوع بیماری دارد.
توموگرافی تابش پوزیترون (PET)
PET با استفاده از تابش های ساطع شده از مواد رادیواکتیو، تصاویر قسمت‌های مختلف بدن را تولید می‌کند. در این روش مواد رادیواکتیو به درون بدن تزریق می‌شوند و معمولاً به دام اتم‌های رادیواکتیو مثل کربن -۱۱، فلوئور -۱۸، اکسیژن -۱۵ و یا نیتروژن -۱۳ که نیمه عمر کوتاهی دارند، می افتند. این اتم‌های رادیواکتیو ایزوتوپ‌های رادیواکتیو اتم‌های طبیعی هستند که عمر کوتاهی دارند. با بمباران اتم‌های طبیعی به وسیله‌ی نوترون، می‌توان این اتم‌ها را تولید کرد. وقتی مواد رادیواکتیو تزریق شده به بدن، با الکترون‌های درون سلول برخورد می‌کنند، اشعه‌ی گاما تولید می‌شود. در روش PET با دنبال کردن این اشعه های گاما تصویر برداری انجام می‌شود.
در یک PET اسکن، همانطور که گفتیم ابتدا به بیمار مواد رادیواکتیو تزریق می‌شود، سپس بیمار روی یک تخت صاف دراز می‌کشد. این تخت به درون یک اتاقک استوانه ای شکل وارد می‌شود، در دیواره های این اتاقک دنبال کننده های اشعه‌ی گاما به صورت آرایه‌ی دایره ای شکل قرار گرفته اند. این دنبال کننده‌ها یک سری کریستال‌های Scintillation دارند که هر کدام به یک تقویت کننده نوری متصل است. این کریستالها اشعه های گامای ساطع شده از بیمار را به فوتون های نور تبدیل می‌کنند. تقویت کننده نوری این فوتون‌ها را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل کرده و آن‌ها را تقویت می‌کند. کامپیوتر این سیگنال‌ها را پردازش کرده و تصویر را تشکیل می‌دهد. سپس تخت بیمار جا به جا شده واین فرآیند تکرار می‌شود. در نتیجه یک سری تصویر از عضوی که در آن مواد رادیو اکتیو تزریق شده ( مثل مغز، سینه، کبد و … ) به دست می‌آید، این تصاویر کنار هم قرار می‌گیرند تا یک تصویر سه بعدی از عضو مورد نظر به وجود آید.
PET می‌تواند تصاویری از جریان خون ودیگر فعالیت های بیوشیمیایی بدن، بسته به این که چه نوع مولکولی به دام اتم‌های رادیواکتیو افتاده است، تهیه کند. در این روش می‌توان تصاویری از متابولیسم گلوکز در مغز تهیه کرد. با این حال مراکز PET کمی در دنیا وجود دارد چون این مراکز باید در کنار یک شتاب دهنده‌ی ذرات ساخته شوند تا بتوان رادیوایزوتوپ‌های مورد استفاده در این روش را تأمین کرد.
(SPECT) توموروگرافی با استفاده از تابش تک فوتون
SPECT روشی بسیار شبیه به PET است، با این تفاوت که ایزوتوپ‌های مورد استفاده در این روش ( که عبارتند از زنون – ۱۳۳، تکنتیوم – ۹۹ و لودین – ۱۲۳ ) زمان واپاشی طولانی تری دارند و به جای تابش ۲ اشعه گاما، فقط یک اشعه‌ی گاما تابش می‌کنند. این روش نیز می‌تواند اطلاعاتی در مورد جریان خون و پراکندگی موارد رادیواکتیو در بدن ارائه دهد، البته تصاویر آن حساسیت کمتری دارند و جزئیات کمتری را نسبت به تصاویر PET نشان می‌دهند. اما مزیت مهم این روش نسبت به PET این است که ارزان‌تر از روش PET است. در ضمن تعداد مراکز SPECT بیش‌تر از مراکز PET هستند، چون در این موارد دیگر نیازی نیست که مراکز در کنار یک شتاب دهنده ساخته شوند.